Szamanizm jest starożytną tradycją występująca w kulturach całego świata, doceniającą harmonijny związek między ludzkością a naturą. Ta kategoria szamanizmu ma na celu naprawienie szkody wyrządzonej ziemi oraz ochronę ludzi i natury przed negatywnościami i chorobami.
Szamani tybetańscy wierzą, że źródłem choroby jest nierównowaga energii, którą wytwarzają ludzie pomiędzy sobą a całym istnieniem drażniąc duchy natury. Wierzą że aby leczyć ludzi, ziemię i przestrzeń, należy nawiązać kontakt z tymi duchami, niewidzialnymi dla zwykłych istot, w celu przywrócenia równowagi i ponownego ustanowienia harmonijnego związku z nimi. Duchami tymi są duchy pięciu żywiołów [ przestrzeni, powietrza, wody, ognia i ziemi ], czterech pór roku i duchy natury; ziemi, drzew, skał, gór, rzek, roślin, nieba, słońca i księżyca, gwiazd, które ludzie podrażnili rozmaitymi działalnościami. Na przykład, ludzie naruszyli siedziby sadag [duchów ziemi], nye [duchów drzew] i tsen [duhów skał] kopiąc drzewa i wydrążając góry, rozzłościli theurang [duchy przestrzeni] zanieczyszczając powietrze, rozdrażnili lu [ nagów lub duchy wodne ] zanieczyszczając rzeki i jeziora.
Według nauk bon, dolegliwości powodowane są albo chorobami fizycznymi [nad] albo zakłóceniami energii życiowej przez ducha [don]. Dzięki medytacji, a częściej dzięki wróżbom i astrologii, szaman odkryje naturę zakłócającego ducha i sposób na jego pozbycie się. Jednym z wielu sposobów jest opłacenie wykupu.
Pierwsze cztery drogi przyczynowe obejmują rdzenne tybetańskie ścieżki szamańskie, które zawierają wiarę w duchy. Drogi te zwane są; „Droga Szen Przewidywania”, nangszen, ”Droga Szen Świata Widzialnego”, trulszen, „Droga Szen iluzji” i siczen, „Droga Szen Egzystencji”.
Czaszen – pierwsza droga, obejmuje lekarskie diagnozy i uzdrawianie oraz rozmaite starożytne rytuały wróżbiarskie i astrologiczne, które wykonują szamani, ażeby rozpoznać czy osoba, która ma być leczona posiada nierównowagę energetyczną czy też jest niepokojona przez ducha demonicznego lub negatywną energię.
Druga droga – nangszen, obejmuje rozmaite rytuały oczyszczenia, aby wezwać energię i sprowadzić dobrobyt, aby przywołać potężne bóstwa i złożyć im ofiary albo też opłacić wykup duchom demonicznym a także by stłumić i wyzwolić negatywne moce.
Szaman z trzeciej drogi – trulszen, udaje się tam, gdzie jest mocna dzika energia, by wykonać praktyki ujarzmienia duchów i demonów, które nachodzą te miejsca, podporządkowując je sobie, ażeby mu służyły. Osiąga to dzięki praktykowaniu mantr [słów mocy magicznej], mudr [gestów mocy wykonywanych rękoma w celu komunikacji się z bogami i duchami], samadhi [medytacji] i wykonywaniu sadhan [praktyk rytualnych], ażeby wejść w kontakt z groźnymi bóstwami, takimi jak Łalmo czy Czenmo. Celem tych groźnych praktyk, które są skierowane bezpośrednio przeciwko wrogom nauk, jest ochrona praktykujących i nauk przed niebezpieczeństwem i groźbami.
Praca z duszą żywego i zmarłego jest istotnym przedmiotem czwartej drogi – siczen, która zawiera szczegółowe wyjaśnienia zasady duszy [la], umysłu [jid] i myślącego umysłu [sem]. Kiedy dusza żyjącej osoby jest utracona, rozbita lub zaburzona, istnieją praktyki przywołania i wzmocnienia jej energii, taka jak przywołanie duszy.
W związku ze śmiercią istnieje wyjaśnienie 81 różnych rodzajów śmierci, takich jak wypadki, samobójstwa, zabójstwa i nieszczęśliwe wypadki. Rozpoznając rodzaj śmierci, bardzo istotne jest wykonać odpowiednie rytuały, szczególnie jeśli śmierć wydarzyła się w miejscu energetycznie zaburzonym. Szczególną metodą, którą można znaleźć na drodze, jest metoda „czterech drzwi” dla pokonywania negatywnych duchów, wykorzystująca 360 różnych sposobów.
Jest też wiele rytuałów pogrzebowych i rytów prowadzenia duszy natychmiast po śmierci, komunikowanie się z duchem umarłego i karmienie go aż do następnych narodzin. Jedną z istotnych praktyk wykonywanych przez tybetańskich szamanów ścieżki – siczen, jest praktyka sprowadzania duszy. Praktykuje się ją na dwa sposoby: lalu, dosłownie odkupienie lub wykupienie duszy, odkupienie życiowej energii. Praktyki te są szeroko rozpowszechnione w tradycji bon, a także we wszystkich szkołach Buddyzmu Tybetańskiego.
Zewnętrzne negatywności mogą spowodować osłabnięcie, zaburzenie lub nawet utratę tych dwóch sił: dzięki rytuałom lalu i czilu siły te mogą zostać przywołane, zregenerowane i zrównoważone. Ażeby przywołać siłę życiową w rytuale czilu, szaman wysyła energię promieni świetlnych w postaci haków, aby złapać błogosławieństwa różnych Buddów, moc wszystkich opiekunów, strażników, magiczną moc wszystkich duchów i ośmiu klas istot oraz energię witalną siły życiowej istot sześciu światów.
Wzywa tę potężną energię ze wszystkich kątów wszechświata i kumuluje w sylabach, które wprowadza do serca zaburzonej osoby poprzez czakrę korony, wzmacniając jego witalną siłę życiową.
Jednym z zasadniczych sposobów wzmacniania siły życiowej jest recytacja mantry bóstwa życia. Teksty powiadają, że dzięki tej mocy szaman przywołuje siłę życiowa, gdziekolwiek ona jest. Jeśli się ona kończy szaman ją przedłuża, jeśli jest wyczerpana on wzmacnia ją, jeśli jest rozerwana on ja zszywa, jeśli jest oderwana on ją przytwierdza.
Przywrócenie duszy lalu jest wykonywane w podobny sposób: szaman wzywa ducha, który ukradł lub zaburzył duszę osoby i ofiarowuje mu tormę ( ciastko ofiarne ) przedstawiającą związek pięciu zmysłów przyjemności, całkowicie zadowalając go wizualizowanym przedmiotem, co sprawia, że natychmiast oddaje on duszę, którą wziął.
Rdzenne szamanistyczne praktyki, takie jak rytuały uzdrawiania, podczas których mistrzowie tybetańskiej religii bon komunikują się w pełni świadomie lub w doświadczeniu wyjścia poza ciało z duchami i demonami, które to również mogą przedstawiać stany psychologiczne jednostki, takie jak pięć namiętności, są szeroko praktykowane we wszystkich szkołach Buddyzmu Tybetańskiego.