Wiele lat temu dorośli często tracili zęby. Obecnie zęby są coraz bardziej wytrzymałe i zdrowsze dzięki naszej dbałości i kontroli u stomatologa. Często zęby tracimy w wyniku wypadku lub złamania. Złamanie lub nadłamanie może być wynikiem uszkodzenia mechanicznego lub problemów zdrowotnych.
Szkliwo jest zewnętrzną warstwą zęba, która chroni go przed czynnikami zewnętrznymi. Powstająca płytka nazębna jest główną przyczyną próchnicy i chorób dziąseł. Szczotkowanie i używanie nitki dentystycznej pomaga w zapobieganiu temu problemowi. Ważna jest też dieta. Cukry sprzyjają rozwojowi bakterii, a kwasy powoli rozpuszczają szkliwo powodując rozwój próchnicy. Nie podjadaj między posiłkami. Jeżeli już masz coś zjeść, staraj się wybierać owoce, jogurty lub warzywa.

Wciąż jeszcze zbyt mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że zdrowie naszej jamy ustnej zależy bardzo mocno od ogólnej kondycji organizmu. Bardzo ważnym elementem w codziennej higienie jamy ustnej są pasty do zębów, których używamy. Ciągle słyszymy, że fluor jest właśnie tym składnikiem, który przeciwdziała powstawaniu próchnicy, czyli głównej przyczynie psucia się zebów. Przyjrzyjmy się bliżej temu pierwiastkowi i jego związkom w kontekście profilaktyki jamy ustnej.

Fluor – Fluorum, F

Fluor w postaci apatytu fluorowego wchodzi w skład szkliwa (enamelum) zębów. Uszkodzenie szkliwa umożliwia bakteriom dostanie się do zębiny, co powoduje próchnicę (caries dentis = caries – próchnica, zgnilizna; dentis – ząb). Próchnica charakteryzuje się demineralizacją uwapnionych części zęba, a potem zniszczeniem substancji organicznej. Adamantoblasty (ameloblasty lub komórki szkliwotwórcze) po wyprodukowaniu szkliwa zanikają, co w razie powstania ubytku uniemożliwia odtworzenie, zregenerowanie szkliwa.

Apatyt fluorowy jest także składnikiem zębiny (dentinum sive substantia eburnea). Warto wiedzieć, że w przypadkach nie przylegania dziąsła do szyjki, np. w następstwie kamienia zębowego, zębina na wysokości szyjki może stać się miejscem procesów próchnicznych. Zatem dobrze jest co pewien czas usuwać kamień nazębny u dentysty, ponadto używać pasty, która zapobiega odkładaniu się kamienia na powierzchni zębów.

Fluor jest substancją przyjmowaną w małych ilościach z pożywieniem. Nieszkodliwa dawka dzienna wynosi 1 mg. Przyjmowanie dużych ilości fluoru prowadzi do jego odkładania w układzie kostnym, kumulacji w skórze i wydzielania fluoru przez gruczoły łojowe oraz potowe. Doprowadza to do uogólnionego zatrucia fluorem, określanego mianem fluorozy. Fluor może spowodować niedoczynność tarczycy. Fluor nasila objawy trądziku oraz dermatoz. Przewlekłe stosowanie fluoru z nadmiernych ilościach powoduje przekształcenie się trądziku różowatego lub pospolitego w oporny na leczenie trądzik fluorowy.

Zbyt małe ilości fluoru w pokarmie lub w wodzie pitnej sprzyja powstawaniu próchnicy zębów.

W lecznictwie wykorzystuje się tabletki fluorowe – Natrium fluoratum (fluorek sodowy) – tabletki do ssania 0,001 mg i tabletki doustne 0,5 mg. Fluorek sodowy jest stosowany do terapii osteoporozy oraz profilaktyki próchnicy zębów.

Przyjmowanie tabletek fluorowych oraz past fluorowanych ma znaczenie zapobiegawcze jedynie w okresie tworzenia się i wapnienia związków zębowych, gdy czynne są adamantoblasty, a więc u kobiet w ciąży (u płodu), u dzieci i młodzieży. Badania naukowe nie dowiodły, aby fluor przy zębach stałych hamował próchnicę zębów. Jest to biologicznie (fizjologicznie) niemożliwe.

Fluor pobudza osteoblasty (komórki kościotwórcze), wzmaga wzrost kostniny i zapobiega nadwrażliwości zębiny na wahania temperatury. Obecnie w handlu znajduje się bardzo dużo past do zębów zawierających związki fluoru (np. aminofluorek, monofluorofosforan sodowy, fluorek sodowy).

Należy uważać i pilnować, aby małe dzieci nie połykały pasty fluorowanej podczas mycia zębów, gdyż może to spowodować bóle brzucha, biegunkę i zatrucie. Past fluorowanych nie powinny używać osoby cierpiące na trądzik o ciężkim przebiegu, dermatozę okołoustną, trądzik sterydowy oraz trądzik różowaty.

Produkty zawierające fluor w naturalnej postaci:
+ ryby, fasola – 1,65 mg/1000 g,
+ ziemniaki – 0,141 mg,
+ marchew – 0,188 mg,
+ szpinak – 0,435 mg,
+ mleko – 0,227 mg,
+ mąka pszenna 0,56 mg/1000 g
+ oraz mięso, kapusta, sałata, rzeżucha, brokuły.

UWAGA! Związki fluoru dają trwałość kościom i emalii zębów, lecz zbyt silne stężenie fluoru w preparatach dentystycznych niszczy emalię zębów. Fluor zapobiega próchnicy zębów, lecz duże dawki mogą wywołać ich przebarwienie. W krajach, gdzie woda jest fluorowana, spożycie fluoru z wodą (w postaci fluorku sodu i fluorku wapnia) jest wystarczające i bezpieczne, bez konieczności stosowania preparatów z fluorem.

CIEKAWOSTKI NA TEMAT FLUORU

Od lat 50. XX wieku fluoru używa się w pastach do zębów. Jest on uważany za cudowny składnik tych past, dzięki niemu możemy rzadziej chodzić do dentysty. Fluor dodaje się też do wody w kranach, aby chronił zęby.

Fluor w pastach do zębów chroni zęby u ludzi do 20. roku życia. I to tylko wtedy, gdy się go nie przedawkuje. Potrafi wzmocnić szkliwo zębów, ale zażywany w zbyt dużych dawkach może jednocześnie spowodować wiele chorób somatycznych i psychicznych.

Akcje fluoryzowania zębów uczniów szkół podstawowych zaowocowały w Wielkiej Brytanii serią procesów sądowych. Okazało się, że u wielu dzieci doszło do przebarwień szkliwa, zęby stały się łamliwe i chropowate.

Czy fluor w znacznym stopniu chroni zęby dzieci przed próchnicą? Ekspertyza przeprowadzona na zlecenie Amerykańskiego Instytutu Badań Stomatologicznych wykazała, że właściwie nie ma różnicy między liczbą ubytków w zębach dzieci mieszkających na terenach objętych fluoryzacją i na nieobjętych.

Fluor jest też trucizną. Jest składnikiem leków psychotropowych, a także… trutek na insekty. Opublikowane niedawno badania wykazały, że fluor dodawany do wody może spowodować poważne zaburzenia genetyczne, odwapnienie kości, raka.

Nie przeprowadzono szczegółowych badań nad skutkami długotrwałego zażywania fluoru.

Mówi się, że fluor jest bezpieczny, o ile nie przekracza się pewnej ustalonej dawki. Ale jeśli ludzie piją dużo wody z kranu (nawet przegotowanej), często myją zęby pastą z fluorem (a niezwykle trudno jest kupić inną), to jak mogą być pewni, że wielokrotnie nie przekraczają takiej dawki?

Fluor to jeden z głównych składników leków psychotropowych. Wzmacnia ich działanie. Gdy do popularnego leku uspokajającego Valium dodano fluor, powstał środek o silniejszym działaniu, Rohypnol – inny, niezwykle silny środek uspokajający z fluorem.

Międzynarodowy Uniwersytet na Florydzie opublikował raport, w którym stwierdzono, że roztwór fluorku potasu o stężeniu 0,45 ppm wystarczy, by znacznie spowolnić nasze reakcje sensoryczne i umysłowe.

Zebrała Ewa L. J. Kałuska między innymi na podstawie:
http://www.pwsz.krosno.pl/~henroz/fluorum.htm